Jak zwiększyć potoki pasażerskie w pociągach regionalnych w województwie podlaskim?

Co wpływa na ostateczny kształt oferty przewozowej w (regionalnym) pasażerskim transporcie kolejowym? Na to pytanie, częściowo pozwoli odpowiedzieć poniższe opracowanie, celem którego jest znalezienie sposobu na zwiększenie atrakcyjności, a co za tym idzie poszerzenie grona korzystających z kolei regionalnych.

 

Zgodnie z założeniami Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego (na lata 2017-2025) w województwie podlaskim, przewiduje się dalsze ograniczenie kursowania pociągów regionalnych, których organizatorem jest samorząd województwa. W porównaniu ze stanem na rok 2013, planowana praca eksploatacyjna zmniejszy się o 189,20 pockm na dobę, czyli o 6,4%. Aby wskazać na przyczyny postępującego trendu spadkowego w przewozach, warto zwrócić uwagę na czynniki wpływające pośrednio i bezpośrednio na liczbę uruchamianych pociągów w Podlaskiem. Poniższy model oraz jego opis obrazują zależności pomiędzy poszczególnymi czynnikami determinującymi aktualną sieć połączeń.

Model problemowy (oprac. Tomasz Galicki, Katarzyna Zimnoch, Karolina Mlenko)

Powyższy model opisuje ciąg zależności wpływających na ostateczną liczbę uruchamianych pociągów w określonej edycji rozkładu jazdy. Punktem wyjścia do opracowania powyższego modelu była wielkość frekwencji w pociągach regionalnych, będąca podstawowym determinantem zapotrzebowania na tego rodzaju przewozy. Kolejne zawieszanie połączeń (ze względów technicznych, bądź ekonomicznych) wpływa na spadek atrakcyjności regionalnego transportu kolejowego i wzrost popularności innych form komunikacji, zwłaszcza indywidualnego transportu samochodowego (Atrakcyjność transportu indywidualnego). Powoduje to wzrost liczby użytkowników samochodów osobowych. Na liczbę pociągów uruchamianych w edycji rozkładu wpływa bezpośrednio dotacja przekazana operatorowi przewozów pasażerskich ze strony Urzędu Marszałkowskiego (Wielkość dofinansowania z budżetu województwa). Natomiast wielkość przyznawanego dofinansowania zależy również od dochodów i wydatków budżetowych województwa, których wielkość zapisana jest w uchwale sejmiku województwa zatwierdzającej wielkość budżetu na dany rok. Wpływ również mają roczne koszty eksploatacji, w tym opłaty związane z dostępem do infrastruktury, energii (źródeł zasilania pojazdów trakcyjnych), koszty działalności operacyjnej etc.

W aspekcie technicznym, znaczący wpływ wywiera wskaźnik przepustowości linii kolejowych, od którego zależy częstotliwość kursowania pociągów w danej jednostce czasu (np. godzinie).
Z kolei na wskaźnik przepustowości wpływają inne: rodzaj linii kolejowej (dwutorowa, jednotorowa), stan techniczny infrastruktury, a co za tym idzie ilość „wąskich gardeł”, do których można zaliczyć: ograniczenia prędkości pociągów na przejazdach kolejowych wynikające z przekroczonego iloczynu ruchu drogowego; ograniczeń prędkości szlakowych wynikających z niedostatecznego stanu technicznego urządzeń sterowania ruchem kolejowym (srk), układu geometrycznego torów etc. Im większa liczba punktów, odcinków stanowiących „wąskie gardła”, tym bardziej ograniczona przepustowość danej linii kolejowej. Na obszarze województwa podlaskiego łączna długość odcinków linii kolejowych, na których wprowadzono ograniczenia i występuje jednocześnie pasażerski ruch regionalny wynosi 2,742 km*. 

Bardzo ważnym czynnikiem jest również ilostan sprawnego taboru kolejowego należącego do operatora przewozów, bądź użyczanego przez samorząd województwa.

*) - Obliczenia własne na podstawie dokumentu: Dodatek 2 do wewnętrznego rozkładu jazdy zawierający Wykaz Ostrzeżeń Stałych oraz prędkości drogowych na torach głównych zasadniczych stacji węzłowych na terenie Zakładów Linii Kolejowych: Warszawa, Łódź, Siedlce, Białystok. Ważny od 15 grudnia 2013 do 30 czerwca 2014, 11 IZESb-711-108/13, PKP Polskie Linie Kolejowe, Zakład Linii Kolejowych w Warszawie, Warszawa 2013

Oferty (nie) za darmo

Poszerzenie oferty Połączenie w dobrej cenie o następne odcinki, bądź kolejne obniżki cen biletów jednorazowych na trasach objętych istniejącą ofertą, powoduje zmniejszenie przychodów operatora przewozów pasażerskich. Zgodnie z ustawą o publicznym transporcie zbiorowym, organizator transportu publicznego nie rekompensuje ulg handlowych, lecz tylko te, które wynikają z ustawy. Aby przewoźnik mógł zwiększyć liczbę uruchamianych połączeń i jednocześnie wzbogacić katalog ulg i ofert promocyjnych, musi otrzymywać większą dotację. 

Mimo znaczącego zwiększenia puli wydatków na poszczególne zadania własne samorządu, kwota, którą Urząd Marszałkowski przeznaczył na dotowanie regionalnych połączeń kolejowych pozostała niezmienna i wyniosła 15,5 mln złotych. Na utrzymanie przewozów w ubiegłym roku (2013), przekazano kolei 2,4% spośród 644 179 392 zł przeznaczonych w ówczesnym budżecie na wydatki. Najwłaściwszym rozwiązaniem w tej kwestii byłoby zachowanie dotychczasowego wskaźnika wydatkowania, co oznaczałoby w istocie przekazanie w bieżącym i kolejnym roku dotacji na utrzymanie kolejowych przewozów pasażerskich w regionie na poziomie co najmniej 21 960 000 zł. Taka kwota, z pewnością pozwoliłaby uzyskać stabilną i w miarę atrakcyjną siatkę połączeń w regionie.